Ik heb veel geschreven over werken in het veld, in de lavendeltuin. Hier vat ik een aantal onderwerpen samen:
- Lavendel vermeerderen
- Hoe maak je lavendelstekken?
- Hoe snoei je lavendelplanten hygiënisch?
- Hoe oogst je lavendel?
- Hoe droog je lavendel
- Hoe onkruid verwijderen
- Wilde venkelbloemen
1. Lavendel vermeerderen
Lavendel vermeerderen: ik vertel je welke methode het beste werkt.
Lavendel vermeerderen, mijn 3 methodes:
- in een propagator verwarmd binnen;
- in potten met stekgrond buiten op het terras;
- en direct in de grond.
Het vermeerderen van lavendel met de propagator binnen was geen succes. Al snel begon het te schimmelen. Ik zette de verwarming uit en verwijderde de deksels, maar de overgebleven stekken vonden het ook niet leuk. Van de ongeveer 100 stekken zijn er nog drie over.
Het buiten vermeerderen van lavendel in potten: De potten met de stekken buiten op het terras stonden in de schaduw met slechts een beetje zon in de ochtend met evenals de stekken binnen in een zorgvuldig gekozen stekgrondmengsel, deden het duidelijk beter, maar ten minste de helft wortelde niet. Degenen die het overleefden zien er niet erg goed uit.
De grote winnaar is stekken direct in de grond. In mijn geval in Spanje met een schaduwdoek dat 70% van de UV-straling tegenhoudt. Die grond was van tevoren getest als relatief arm en dus geschikt voor lavendel.
Alleen was de pH-waarde op dat moment nog niet verhoogd door kalk. Vanaf maart begonnen de stekken flink uit te lopen. Ze zijn niet allemaal even groot, dat verschilt per soort lavendel. Blijkbaar gaat de ene sneller dan de andere. Ik heb geen exacte opvolging gedaan, maar ik denk dat ongeveer 90% het goed tot uitstekend doet.
Wanneer lavendel vermeerderen?
Stekken nemen in april en ze planten in november lijkt hier in Spanje de beste resultaten op te leveren. Planten geplant in de lente zijn duidelijk minder groeikrachtig dan die geplant in de herfst. Niet echt verrassend. Kort na het planten beginnen ze te bloeien. Dit lijkt me niet bevorderlijk voor de wortelgroei.
2. Hoe maak je lavendelstekken?
28 augustus 2019
Ik neem lavendelstekken tegelijk met het snoeien van de lavendel. In het voorjaar (vroeg) zonder risico op vorst. En na de zomerbloei, in de herfst. Er zijn kwekers die in het vroege voorjaar snoeien en de stekken bewaren, als het nog erg koud is, voordat ze de grond in gaan. Ik probeer voor beiden de optimale tijd te vinden.
Hoe snoei je lavendelstekken?
Allereerst met een goede snoeischaar om de stekken af te knippen, maar die de stekken niet platdrukt. Idealiter hebben stekken eerst een stukje hout en dan nieuw materiaal. Het is belangrijk om niet onder het groen van de plant te knippen. Zorg ervoor dat er nog wat bladeren en, bij voorkeur, wat nieuwe plantaanzit zit onder de plek waar je knipt.
Daarna snoei ik de hele plant weer in vorm, een beetje zoals een kapper. Het is belangrijk dat je royaal snoeit, maar niet te veel, om te voorkomen dat er kale takken ontstaan. Met de voorjaarssnoei worden meestal ook de eerste kleine bloemen afgeknipt. Geen probleem, er komen er nog veel meer.
Voorbereiding van lavendelstekken
Meteen na het knippen selecteer ik de sterkste stekken. Afhankelijk van de lavendelsoort kan dit heel verschillend zijn.
Takken met hout hebben vaak uitlopers waarvan het hout geplukt kan worden. Dit schijnt goed te werken. In mijn proef afgelopen herfst heb ik allerlei stekken in de grond gestopt, met hout, zonder hout, uit het hout getrokken, dun, dik, groot, klein. En het werkte allemaal. In ieder geval in de grond, onder een schaduwtunnel. In alle gevallen laat je alleen de bladeren aan de bovenkant zitten. De rest haal je er voorzichtig af.
geprepareerde lavendelstekken
Ik heb ook geëxperimenteerd met groeihormonen om de stekken in te dopen, maar dat maakte in mijn geval geen verschil. Dus daar ben ik mee gestopt.
PH-waarde van de stekgrond
De grond mag geen voedingsstoffen bevatten, maar ik heb niets kunnen vinden over de gewenste pH-waarde voor lavendelstekken. Dit voorjaar heb ik de bedden voorbereid met de helft van de kalk die ik normaal aan lavendelplanten geef. Als iemand weet wat de beste PH-waarde is voor lavendelstekken, dan hoor ik dat graag.
De stekken water geven
Ik vind lavendelstekken in potten nogal lastig. De grond moet vochtig zijn, maar niet te vochtig. Als het veel regent, worden ze snel nat. En met zon en geen regen drogen ze heel snel uit. Ik heb de stekken in aarde om de dag water gegeven in tijden zonder regen. Meer aarde is een goede buffer voor het water, maar ook voor het afvoeren van te veel water.
Schaduwdoek met een UV-filter van 70%
Een schaduwdoek dat wat zon doorlaat, maar niet te veel, lijkt in mijn geval goed te werken. Ik moet nog zien of de stekken het leuk vinden in de zomer. De Spaanse zon kan genadeloos zijn. De herfststekken zijn van na de zomer en ook de nieuwe voorjaarsstekken hebben de zomer nog niet gezien. Als het nodig is, bevestig ik een dubbel doek.
Ik hoop de herfststekken in mei op hun definitieve plek te kunnen planten. En de lentestekken in de herfst, na ongeveer 7 maanden. Maar ik kijk vooral naar hoe ze eruit zien. De sterksten gaan eerst.
Update april 2022:
Ik stek nu begin april en plant de jonge planten in november. Dat werkt voor mij het beste. De planten hebben meer tijd om te wortelen voordat ze het jaar daarop in juni bloeien. Zelfs vorst deert ze niet. Aan het begin van de winter van 2020 hadden we plotseling en onverwachts vorst, min 8 graden Celsius. Dat is zeer ongebruikelijk waar ik woon. Ik vreesde het ergste voor de jonge planten, maar ze doen het allemaal erg goed en zelfs beter dan de planten die in de lente zijn geplant.
3.Hoe je lavendelplanten hygiënisch kunt snoeien
31 maart 2021
Er zijn lavendelziektes die nog niet zichtbaar zijn, maar die door een snoeischaar kunnen worden overgedragen op gezonde planten. Ik heb niet kunnen vinden hoe je hygiënisch kunt snoeien. Het schoonmaken van de snoeischaar na elke snoeibeurt of plantbeurt is veel werk. Uiteindelijk heb ik het als volgt opgelost.
Twee snoeischaren en een beker alcohol voor hygiënisch snoeien
Een beker alcohol en twee snoeischaren. Terwijl ik met één snoeischaar knip, blijft de andere in de alcohol. Behalve de gedesinfecteerde snoeischaar raak ik de plant niet aan. En als ik dat wel doe, desinfecteer ik ook mijn handen. Haal de stekken onder de plant vandaan als je klaar bent. En neem nooit stekken als je een ziekte vermoedt.
4. Hoe lavendel oogsten
18 juni 2020
Wanneer wordt lavendel geoogst? Dat hangt af van wat je ermee gaat doen. De meeste lavendeloliën worden tegenwoordig gemaakt van lavandin. Dat is jammer, want alleen lavandula angustifolia heeft de kalmerende eigenschappen waar lavendel zo beroemd om is. Deze "echte" lavendel stond al in mei in bloei. Half juni zijn er al veel bloemen opengegaan.
De echte lavendel, lavendel angustifolia, bloeit eerder dan lavandin. Op het moment van mijn eerste lavendeloogst, half juni, begint de lavandin pas een paar kleurloze bloemen te vormen.
Omdat sommige bloemen al open zijn, besluit ik er een paar te oogsten. Mijn doel is om etherische olie te maken. Ik vermoed dat het voor een grote lavendelkweker moeilijk is om het juiste oogstmoment te bepalen.
Zelfs binnen dezelfde plant verschillen de bloemen van stadium tot stadium.
Niet alle bloemen zijn in hetzelfde ontwikkelingsstadium. Zelfs binnen dezelfde plant zijn er bloemen die veel verder gevorderd zijn dan andere. Op mijn kleine lavendelboerderij is dit (nog) geen probleem. Ik oogst de rijpe bloemen en laat de andere staan.
Het voordeel hiervan is dat ik lang van de lavendel in bloei kan genieten en dat de bijen ook niet voor niets langskomen. Ik vermoed ook dat er meer bloemen verschijnen, want snoeien laat ze bloeien. In ieder geval zal ik nog lang blijven oogsten. Vorig jaar bleven sommige soorten tot ver in oktober bloeien.
Wat is het beste moment om lavendel te oogsten?
Volgens Virginia McNaughton's lavendelkwekersgids kun je het beste vroeg in de ochtend oogsten. Als de dauw is opgedroogd, maar voor de hitte. Het oogsten van lavendel in kleine partijen heeft hier ook een voordeel. In kleine hoeveelheden is het mogelijk om zoveel mogelijk 's ochtends te oogsten, terwijl grote telers de hele dag moeten oogsten.
Alleen 's ochtends oogsten is fantastisch. De zon staat laag, het is nog niet heet. En de bijen zijn, net als ik, druk aan het oogsten. Het prachtige uitzicht en de geur van lavendel; dit zijn de beste dagen van het jaar.
5. Hoe droog je lavendel
3 juli 2020
Het drogen van lavendel is vrij eenvoudig, maar je kunt fouten maken waardoor je veel tijd verliest. Als je lavendel op de juiste manier droogt, kun je genieten van de lekkerste geuren. Zo doe ik het.
Om de lavendel te drogen, bind ik de bloemen eerst vast met een elastiekje. Dit elastiekje is belangrijk omdat de stelen dunner worden tijdens het drogen. Ik label de bossen met de naam van de cultivar en de oogsttijd. Dit is belangrijk als je verschillende cultivars en verschillende oogsttijden hebt.
Ik hang de bossen in de kelder net onder het plafond. In de kelder staat het raam altijd open. Duisternis, droogte, geen stof en goede ventilatie zijn de belangrijkste voorwaarden. Onder de lavendelbossen heb ik een schoon laken gelegd om de bloemen die loskomen op te vangen.
Je merkt het wanneer de bloemen droog zijn. De knoppen komen dan relatief gemakkelijk los van de stengel. Controleer ze regelmatig en laat ze niet te kort of te lang hangen.
Hoe maak je de lavendelbloemen los van de steel?
Ik heb veel methodes geprobeerd om de bloemen los te maken van de stengel en dit is degene die voor mij het beste werkt: een schone kussensloop. Ik doe een bos lavendel in een schone kussensloop en rol de bos voorzichtig heen en weer. Na een paar keer rollen trek je de bos kale stengels uit de kussensloop. Alleen de bloemen blijven over. Die bewaar je vervolgens in een gesloten zak of bak.
Tip: haal bij het oogsten de bladeren meteen van de stelen.
Haal de bladeren meteen van de stelen tijdens het oogsten en voordat je de bossen maakt, dit scheelt later een hoop werk. Daarnaast snoei je de planten twee keer per jaar. Vorig jaar heb ik lavandin geoogst van een vriendin. Omdat de planten niet gesnoeid waren, was het onmogelijk om de bloemen zonder bladeren te oogsten. En ik wist toen nog niet dat de bladeren heel vervelend zijn om te scheiden van de bloemen.
De lavendel moest ik twee keer door de zeef halen voordat ik alleen de bloemen had.
Wees voorzichtig met geconserveerde lavendel
Mijn lavendel is biologisch geteeld en natuurlijk gedroogd. Hier in Spanje worden bloemen en lavendel vaak geconserveerd. Omdat ik bijna alles probeer, heb ik ook een klein deel van mijn lavendel geconserveerd. Maar daar ben ik mee gestopt. Je voegt een product toe dat niet slecht is, maar ook niet nodig. Bovendien verliest de lavendel volledig zijn kleur en, wat nog erger is, zijn geur. Geconserveerde lavendel is dus bijna altijd geverfd. Dat ziet er niet alleen niet natuurlijk uit, maar het is ook onnatuurlijk. En het ruikt nergens naar. Wat jammer! Het is juist de geur van lavendel die de gedroogde bloem zo fanstastisch maakt.
6. Hoe je van invasief onkruid afkomt
28 augustus 2019
Geen enkel onkruid groeit zo snel en is zo hardnekkig als winde, denk ik. De plant verspreidt zich met uitgebreide tak wortels die tot wel 10 meter diep kan reiken. En elke individuele plant kruipt tegen de lavendelstengel op. Helaas heeft mijn land veel akkerwinde.
Diepploegen en de grond kaal laten is een methode die hier wordt gebruikt. Ik vermoed dat de plant zich alleen maar zal vermenigvuldigen. Bovendien is het schadelijk voor de biodiversiteit en kan het leiden tot erosie.
Waar water is, verschijnt winde. Ik ben er vrij zeker van dat de zaden via de irrigatiekanalen (asequias) hier in de Alpujarras binnenkomen.
De winde bloeit in de zomer direct na irrigatie. Ik pluk die bloemen op mijn land als dat mogelijk is, om te voorkomen dat ze nog meer zaden verspreiden. En ik laat geen enkele dode plant achter op mijn land omdat de zaden dan verder rijpen. Denk ik.
Gelukkig kunnen pas ontkiemde zaden gemakkelijk worden verwijderd door onkruid te wieden. Het diepe wortelstelsel is een ander verhaal. Dat raakt niet uitgeput. Ook stoom of kokend water gaat niet zo diep.
Waar andere planten doodgaan door bestrijdingsmiddelen, komt de winde gewoon terug en nu zonder concurrentie.
Buren spuiten pesticiden. Dat lijkt een optie voor de korte termijn, maar op de lange termijn is het heel slecht. Waar andere planten doodgaan, komt de winde gewoon terug. En dan heb je net de concurrentie gedood.
De grond mulchen met compost of stro is ook geen oplossing. Juist van onder de mulch komen ze nog harder tevoorschijn dan elders.
Zwart plastic is een toegestane methode in de biologische land- en tuinbouw. Zwart plastic verwarmt de grond en onkruid gaat dood omdat er geen fotosynthese plaatsvindt zonder licht.
Plastic draagt bij aan klimaatverandering en plastic in zee is een ramp. Het is niet gemakkelijk om alles goed te doen. Maar niets doen of langer wachten is geen optie, want het wortelsysteem groeit razendsnel.
Dus ging ik op zoek naar plastic dat al gerecycled was en opnieuw gerecycled kon worden. Na een maand was al het onkruid onder het plastic dood, op de winde en één ander onkruid na.
Op de plek waar ik mijn eerste 40 lavendelplanten heb geplant, zat het plastic er maar twee maanden op, maar het was duidelijk te kort. Ik moet nog steeds elke dag wieden.
Nu, 5 maanden later, zijn alle ranken onder het plastic dood. Ik ben erg benieuwd of ze weer tevoorschijn komen als de omstandigheden verbeteren. Dus als er weer zonlicht en water komt, ga ik het denk ik binnenkort proberen. Kan ik in de herfst meer lavendel planten of moet ik langer wachten? Duimen maar.
7.Wilde venkelbloemen
2 september 2019
Deze week heb ik wat zwart plastic verwijderd op de grond van mijn toekomstige lavendelboerderij. Hoe gaat het met het onkruid na 3 en 6 maanden bedekt met zwart plastic? Het goede nieuws: de winde is verdwenen. En zelfs in de afgelopen dagen, met een onverwachte stortbui, is het niet meer voorgekomen. Maar het lijkt erop dat ik een nieuwe vijand heb. Een plant die blijkbaar veel hardnekkiger is. Namelijk wilde venkel.
venkelbloem
Na zes maanden duisternis, is het er nog steeds
Na zes maanden totale duisternis, is het er nog steeds. Klein en wit, maar nog steeds aanwezig. Zelfs na het wieden komen ze weer tevoorschijn. 1e ronde: 42 stuks op 35 m2. 2e ronde 13 stuks (dat gaat goed!) Maar dan de 3e ronde weer 21 stuks. Venkel, dat is moeilijk.
Tot mijn verbazing zie ik dat het veld ernaast helemaal vol staat met venkel. En in bloei. Overal waar ik kijk bloeit venkel. Als al dat zaad loskomt, heb ik een hoop extra werk.
Wilde venkel gaat misschien niet goed samen met lavendel, maar het is eigenlijk een fantastische plant. Bijna elk deel van wilde venkel kan worden gebruikt. In de chirinquitos op het strand wordt de vis erin gerookt, als ik het goed begrijp.
De bloemen van wilde venkel zijn heerlijk in een stoofpotje en de jonge blaadjes zijn erg lekker in een salade. De zaden kunnen in brood worden gedaan of er kan thee van worden gezet.
Het ene deel van wilde venkel is nog gezonder dan het andere. Tegen winderigheid, tegen hoog cholesterol....
En nu staan ze in bloei, precies in mijn toekomstige lavendelveld. Eigenlijk is het te laat om te maaien, want de zaden vallen al. Dus maak ik van de nood een deugd.
Wilde venkelbloemen en zaden plukken
Vandaag en morgen besteed ik een paar uur aan het handmatig oogsten van de bloemen en zaden. Het ruikt heerlijk naar venkel, in de grond en nu ook in huis. Het is jammer dat ze het lavendelveld moeten verlaten, maar gelukkig staan ze in veel andere delen van het veld en hoef ik me geen zorgen te maken of ze het daar wel redden. Ze zijn echt sterk, dat is bewezen.
Recepten en achtergrond over wilde venkel op de 'eat the invaders' website.
Onkruid dat eigenlijk heel goed is
P.S. Wilde venkel is helemaal geen invasief onkruid. Het is een prachtige plant, met een fantastische bloem. En in de lavendeltuin heb ik er uiteindelijk helemaal geen last van. Af en toe moet ik er wat weghalen en dat lukt bijna nooit, maar het is helemaal niet erg. Ik gebruik het woord onkruid eigenlijk niet meer. Het enige onkruid wat mij betreft is winde, al het andere onkruid is eigenlijk heel gewenst. Voor de biodiversiteit, voor de bodembedekking en als voedsel voor bijen en insecten en vlinders.
Zie mijn blog over het lieveheersbeestje, de heldin van mijn lavendeltuin.
En zie mijn blog over wilde bloemen in en rond de lavendeltuin
